Fransız Yiyecek İçecek Ritüelleri
Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
Fransa’ da
yemek pişirmek sanat olarak kabul edilirse akşam
yemekleri de bir tören olarak düşünülebilir. İyi hazırlanmış bir
yemek günlük yaşamın önemli zevklerinden biri olarak kabul edilir. Yüzyıllar boyunca büyüyen birçok
yemek geleneği hâlâ Fransa’da günlük rutinin bir parçasıdır. Yemek yenileceği zaman aile üyeleri masanın etrafında toplanırlar. Fransızlar
yemeklerini yerlerken gün içinde yaşadıkları hikâyeleri anlatarak düşüncelerini paylaşır ve sohbet ederler. Yemekten sonra aile üyeleri kendi rutin işlerine devam ederler ama iyi bir
yemek ve hoş sohbetin ardından gelen esenlik duygusu ile masadan kalkılır.
Fransızların özel günlerinde birçok
yemek ritüelinden bahsetmek mümkündür. Özel günlerdeki kutlamalar âdeta Fransızların
yemek yapması için bir neden yaratır. Özel tatil ve festivallerde aile ve arkadaşlar için özenle
yemekler hazırlanır. Aile üyeleri mutfakta toplanıp
yemek hazırlayarak sohbet ederler.
Fransız takvimde yer alan; “Yılbaşı, Paskalya, İşçi Bayramı, Yükseliş Günü (Hazreti İsa’nın göğe yükselişi), İkinci Dünya Savaşı Zafer Bayramı, Bastille Günü, Assumption (Hazreti Meryem’in göğe kabulü), Azizler günü (All Saints Day/Hristiyanlıkta bilinen ve bilinmeyen tüm azizlerin anıldığı kutsal gündür), Ateşkes Günü ve Noel Günü” gibi özel bir tatil ya da kutlama
yemekleri bu vesilelerle her biri için servis edilebilir. Fransa’ da bayramlar ve özel günler geleneksel ve yöresel
yemekler hazırlamak için fırsatlardır. Noel için
yemek seçenekleri bölgelere göre farklılık gösterir ancak Fransızlar genellikle günü kutlamak için uyandıkları anda başlayıp gece geç saatlere kadar aile içinde paylaşılan
yemeklerle devam eder. Özel günlerde geleneksel kan pudingi (boudin noir) hazırlanarak
hindi ya da
kaz ana
yemek olarak servis edilebilir. Özel tatlılardan La buche de Noel gibi geleneksel
çikolata ve
kestaneden yapılmış kütük görünümünde kesilerek dekore edilmiş rulo pastalar sunulabilir.
Fransa genelinde yaygın olarak kullanılan bir ifade olan “Joie de vivre” yani “yaşam sevinci” Fransızların hayata bakışını özetler niteliktedir. Yemek organizasyonları yapmak özel günler, tatiller ve aile toplantıları için iyi bir yoldur. Her dört Fransız halkının üçü Roma Katolik Kilisesi’ne tabiidir. Fransa halkının bir kısmı Katolik olmasalar bile festivallerin birçoğunda dinî bayramlar boyunca yer almaktadırlar. Paskalya en önemli bayramlarıdır. Paskalya ilkbahar gün dönümünün yaşandığı 21 Mart’ta dolunayın görülmesinden sonraki ilk pazar günü kutlanmaya başlanır. Bu günde, Fransa genelinde köy ve kasabalarda en yaygın alışkanlıklardan bazısı insanların birbirine genellikle
çikolatadan yapılan Paskalya
tavşanı ve Paskalya
yumurtası hediye etmesidir. Paskalya şenliklerinin evlerde devam eden kısmında dört ya da beş çeşit
yemek ile tatlı yenilmektedir. Paskalyanın favori yiyecekleri
kaz ciğeri,
somon,
kuşkonmaz, taze
patates ve
çilek sayılabilir. Kahve, likör ve
çikolata, yemeği tamamlayan diğer unsurlardır. Paskalya tatilinden haftalar önce Fransız pastaneleri
tavuk,
tavşan, balık veya çan şeklinde
çikolatalar üretir. Şekerlemelerden bazıları oldukça ayrıntılıdır.
Noel ya da yılbaşı zamanı ailelerin bir arada kutlama yaptıkları zamanlardandır. Noel arifesinde Fransız çocukları sabot olarak adlandırılan ayakkabıları Noel Baba’nın içini hediyelerle dolduracağını düşünerek şömine ya da benzeri yerlere bırakırlar. Gece yarısı Fransız aileleri ilahiler ve yakılan mumlar eşliğinde Noel Arifesi’ni kutlarlar. Restoranlar bütün gece Noel için açık kalarak istiridye,
sosis, pişmiş
jambon, kızarmış
tavuk, salata, meyve ve hamur işleri sunarlar. Farklı bölgelerde değişik olarak hazırlansa bile genelde hazırlanan pastalar İsa peygamberin bebekliğine benzetilen şeker dekorları ile süslenir. Noel somunu güney Fransa’ da hazırlanan bir başka tatlıdır. Noel somununun yarısı kesilerek fakir biri ile paylaşılır. Paris’ de kutlamalar tatlı olarak kütük şeklinde hazırlanan pastalarla yapılır. Ana menüde diğer bölgelere göre değişiklikler olabilir. Fransa’nın kuzeydoğusundaki Alsace bölgesinde fırında bütün olarak pişirilmiş
kaz ana
yemek olarak sofralarda yer alır. Fransa’nın doğusundaki Burgonya bölgesinde
hindi ve
kestane tercih edilir. Provence’de noel akşam yemeği sonunda on üç farklı tatlı yapılarak servis edilir. On üç farklı tatlının biri dinî inançlarına göre Mesih’i (İsa peygamber) diğerleri on iki havariyi temsil eder. Ev sahibi tek seferde tatlıların hepsini servis eder ve misafirler de bütün tatlıların tadına bakar. Tatlılar kurutulmuş meyve, şekerlemeli meyve,
badem ezmesi, çerezler, çeşitli pasta ve hamur işleri ile hazırlanır. Akşam yemeğinden sonra aile sabah erken kalkmak üzere yatmaya gider. Devam eden günlerde ise Fransızlar
badem kreması ile doldurulmuş yuvarlak puf böreği ile günü kutlarlar.