Ege Bölgesi Mutfak Kültürü
Bölgenin coğrafik yapısı ve mutfak kültürü açısından Kıyı Ege ve İç Ege olarak değerlendirmekte fayda görülmektedir. Çünkü İzmir, Aydın, Muğla gibi kıyı kesimlerde bulunan şehirlerde Akdeniz tipi beslenme yaygındır ve yeşil mutfak olarak tanımlanmaktadır. Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak ve Denizli gibi şehirlerde bu beslenme tipinden uzaklaşıldığı, İç Anadolu yemek kültürüne yaklaştığı görülmektedir. şenel olarak Kıyı Ege"de zeytin ve zeytinyağı, yöresel otlar ve sebzeler ile balık ve deniz ürünleri mutfağın öne çıkanları iken, İç Ege"de ise; et yemekleri, hamur işleri ve sebze yemekleri öne çıkmaktadır.
Ege Bölgesinde mutfak kültürü, çeşitlilik ve yöresellik açısından Kıyı Ege"de İzmir, İç Ege"de ise Afyonkarahisar ve Kütahya mutfağı öne çıkmaktadır.
Ebegümeci, keme dikeni, sarmaşık, ısırgan, hindiba, şevket-i bostan, hardal otu, gelincik, labada, arapsaçı, deniz börülcesi, kuşkonmaz, marata, tarla çakısı, su teresi, turp otu gibi otlar ve börülce, enginar, pırasa ve patlıcan gibi sebzeler, zeytinyağı, balık ve deniz ürünleri İzmir mutfağının öne çıkan ürünleridir. Yahudiler tarafından getirilmiş olan ve bir çeşit börek olan boyoz, Selaniklilerin getirdiği bir çeşit sandviç olan kumru, Selanik tatlısı, Arnavutların getirdiği elbasan tava, Arnavut ciğeri, Piriştine tavası, şiritlilerin ot yemekleri ve mezeleri, İzmir köfte, Tire köfte, Ödemiş Köfte, İzmir tulumu, Bergama tulumu gibi şehirle anılan yemek ve ürünler, şambali ve lokma tatlısı İzmir mutfağının zenginliğinin ispatıdır.
Afyonkarahisar"da tarım ve hayvancılığın yaygınlığı mutfak kültürüne de yansımıştır. Et yemekleri, sebze yemekleri ve hamur işlerinin yaygın olarak yapıldığı mutfakta; haşhaş, haşhaş yağı, manda kaymağı gibi yöreye özgü ürünlerin kullanıldığı görülmektedir. Patlıcan mutfakta kullanılan sebzeler arasında başı çekmektedir. Şehrin ismiyle özdeşleşmiş Afyon sucuğu, Afyon Pastırması, Afyon Kaymağı, lokumu gibi ürünler ve Afyon Kebabı gibi yemeklerin yanında, patlıcan böreği, haşhaşlı pilav, Özbek pilavı, sakala çarpan çorbası, haşhaşlı bükme, lokul, ağzı açık gibi hamur işleri ve kaymaklı ekmek kadayıfı öne çıkan yöreye özgü yemeklerdir.
Kütahya bölgesinde tahılların yaygın olarak yetiştirilmesinden dolayı mutfağında hamur işleri ve bulgur işlerini, hayvancılığın ön planda olmasından dolayı et ürünlerini ve etli yemek türlerini görmek mümkündür. Erişte, bulgur, tarhana ev ürünleri olarak öne çıkmaktadır.
Ege tipi beslenme alışkanlıklarının öne çıktığı Muğla mutfağında otlar önemli bir yer almakla birlikte, kurutulmuş biber ve patlıcandan yapılan yemekler, çökertme, Milas köftesi ve Marmaris pilavı gibi özgün yemekler, balık ve deniz ürünleri, zerde, çıtırmak ve Muğla saraylısı tatlıları da çoğunlukla tüketilmektedir.
Mutfak kültürleri aralarında benzerlik gösteren Denizli, Uşak ve Manisa gibi İç Ege illerinde sebze ve et yemekleri, ağırlıklı olarak patlıcan yemekleri, erişte, bulgur ve tarhana mutfakların önemli öğeleridir. Hamur işleri ile öne çıkan bu illerden Denizli"de yat geber ekmeği ve denizli mantısı, Uşak"ta muska böreği ve demir tatlısı, Manisa"da Akhisar köfte, Salihli odun köftesi ve Kırkağaç köftesi öne çıkmaktadır.
Bölge; doğum (lokum-bisküvi/pelte-çorba), diş buğdayı (buğday tuzlaması-gölle), sünnet (keşkek-sıra yemeği), askere uğurlama (sıra yemeği), söz kesme (tahin helvası-çöğen helvası-kuruyemiş), nişan (şerbet), nikâh, düğün (sıra yemeği), ölüm (pide, irmik/un helvası), dini bayramlar (baklava, güllaç, sütlaç, kadayıf vb.) ve dini günlere ait (aşure, keşkek, irmik helvası vb. ) farklı geleneklere ve törenlere sahiptir ve bu törenlerin çoğunda tören yemekleri de düzenlenmektedir.
