Çayın Yararları ve Zararları
Çayın yararları ve zararları konusunda pek çok şey söylenmiştir. Bunların içinde bilimsel esaslara dayananları olduğu gibi, tecrübeye dayanılarak belirtilen yarar ve zararlardan da söz edilmiştir.
Çayda tein ve teofilin adlı maddeler bulunmaktadır. Çay, taze yaprak halinde iken özel bir koku vermez. Taze yaprak çayda bu kokuyu duymayı önleyen tein maddesidir. Mayalanma ve kavrulma sırasında bu madde çaydan ayrıldığı için bildiğimiz özel koku kendini hissettirir. Hoş kokulu, tadı güzel çay ancak bu mayalanma, kavrulma işleminden sonra elde edilmiş olur.
Öbür gıda maddelerinde olduğu gibi, çay besin bakımından önem taşımaz. Sadece keyif verici bir meşrubat gibi telâkki edilir. Bu keyif verici lik. fazla içenlerde, sigara ve öteki keyif verici maddelerde olduğu gibi, bir nevi tiryakilik doğurur. Fazla çay içenlerde sinir sistemi bozukluklarına rastlanabilmektedir. El titremesi bunlardandır. Ayrıca, fazla çay içenlerin uykusuzluktan şikâyet ettikleri görülür. Çay, dimağı uyuşturan bir madde de sayılmaktadır. Dalgınlık, baş dönmesi gibi hallere sebebiyet verir. Hafıza zayıflığı, baş ağrısı, mide ve barsak bozuklukları da çok cay içenlerde görülen arızalardandır.
Bu bakımdan, bütün keyif verici şeylerde olduğu gibi çayda da aşırılığa kaçmamak, sağlık bakımından gereklidir.
Özellikle çay, kırklama denilen usul dışında tek şekerle bir kaç bardak içilemiyeceği için her bardağa 1 şeker atılsa, içilen bardak sayısı kadar da şeker vücuda girmiş olur. Bu da şişman kimseler için zararlı olur.
Fazla içilmediği, aşırı tiryakiliğe gidilmediği taktirde, çay, pek çok yararları olan bir içecek maddesidir. Sabahları kahvaltıda içilecek bir ya da iki bardak çay ağız ve midedeki tatsızlıkları gidermekle kalmaz, vücûda bir zindelik, bir dirilik de sağlar. Akşam üstleri içilen bir iki bardak çay da insana ferahlık verir.
Çay, bazı hastalıklarda ilâç gibi bir rol oynamaktadır. Örneğin, barsak bozukluklarında düzenli durumu sağlamak için koyu çay içilir. Özellikle çocuklarda bunun yararları görülür. Ancak, bu koyu çayı şekersiz, ya da çok az şekerle içmek gereklidir.
Doktor tavsiyesi yoksa yarım bardak deme yarım bardak su yetişir.
Şekersiz içmeyenler sakarin kullanmak suretiyle içebilirler. Bu amaçla hazırlanan çayı çocuklara kaşık kaşık vermek gerekir.
Fazla çay içmenin kalbe zarar verdiği belirtilmektedir.
Çay, ayrıca, böbreklerin çalışmasında da etken olmakta, idrar yollarına yarar sağlamaktadır.
