Tereyağı (Trabzon)
Dr. Mustafa Duman
Tereyağı yapmak için inek ya da koyunlardan sağılan süt bir kapta ki bu genellikle külek denilen ağaçtan yapılan saklama kabında toplanır. Yeterli miktarı bulunca yayığa konur ve çalkalanır. Bir müddet sonra üstte yağ topakçıkları belirir. O zaman yayık indirilir ve içindeki yağ ayran karışımı bir kazana boşaltılır. Üstte toplanan yağlar bir kaşıkla alınır ve bir sahana konur. Toplama işlemi bitince sahandaki yağ duru su çıkıncaya kadar soğuk suyla yıkanır. Elde edilen tuzsuz tereyağıdır. Genellikle kahvaltıda yenir. Yağın uzun süre dayanması için uygun şekilde tuzlanması gerekir. Tuzlu tereyağı, yemeklik yağ olarak tüketilir. En tanınmışı Vakfıkebir yağıdır. Her tarafta aranır.
Not: Tereyağına Trabzon yöresinde sarı yağ da denir. Yayıktan çıkan sıvı ise taze ayrandır. Zaman geçtikçe ekşir ve ekşi ayran halini alır. Eskiden Trabzon yöresinde erkekleri bellerinde deri kaplı gümüş yağdanlıkdenilen, genellikle gümüşten yapılan bir kapaklı kutu bulunurdu. Bu yağdanlık deriyle kaplanır ve bele bağlanırdı. Bu yağdanlıklarda tereyağı saklanır, yeri geldikçe yumuşatıcı olarak kullanılırdı.
