Sakarya Mutfağı
Sakarya; Bitinya, Bizans ve Osmanlı olmak üzere önce üç medeniyetin yaşandığı, ardından da Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarından göçüp yerleşenlerin yaşadığı, zengin ve verimli bir coğrafyadır. Sosyal ve coğrafi zenginlik; Sakarya mutfağına bir bakıma “üç kıtanın damak zevki” diye tanımlayacağımız bir özellik kazandırmıştır. Geliştirilen yeni tatlar, yöre mutfak kültürünün bugüne gelmesini sağlamıştır. Genel olarak tahıl, çeşitli sebze ve bir miktar etle, sulu olarak hazırlanan yemek türleri, çorbalar, zeytinyağlılar, hamur işleri ve kendiliğinden yetişen otlarla hazırlanan yemeklerden oluşan Sakarya mutfağı; kendine özgü sağlıklı yiyecek türlerini de ortaya çıkarmıştır. Yörede alt kültür grupları arasında farklı lezzetleri barındıran yeme-içme biçimleri, özel gün, kutlama ve törenlere ayrı anlam ya da kutsallık taşır. Sakarya mutfağı, sağlıklı ve dengeli beslenmeye kaynaklık eden yemekleriyle lezzet tutkunları için vazgeçilmez.
Sakarya’daki Abhaz, Çerkes, Gürcü ve Laz kökenli vatandaşların mutfaklarında üretilen Cevizli Çerkez Tavuğu, farklı bir kuru fasulye yemeği agudırşışı, yoğurtla yapılan yemekleri sızbal, mısır unundan yapılan abısta, haluja, laz böreği, karalahana ve ısırgan çorbaları, hamsili pilav… kısacası yüzlerce yemek türü; Kafkas mutfağının Sakarya’da buram buram yaşatıldığının bir göstergesidir.
Şehir merkezinde bolca üretilen Rumeli yemekleri ise, başta Islama Köfte ve Boza olmak üzere, Boşnak Böreği, Arnavut Ciğeri, Kaçamak, Lutuka, Gurnik, Kaymakçına, Pomak Pastırması, Damat Paçası, Ciğer Sarma, Preşa, Prazenika gibi yüzlerce enfes lezzetteki yemeklerden oluşan Rumeli Mutfağı da bölgenin lezzet zenginliklerindendir.
Öte yandan; Osmanlının bölgeyi fethinden itibaren yöreye yerleştirdiği Türkmenlerden de günümüze kadar gelen yerel mutfak ise; başta Dartılı-Tereyağlı keşkek ve onu aşkın kabak tatlısı türleri olmak üzere, gözleme, cizleme ve bazlaması, incir uyutması, sütlü üzümü, uhut tatlısı ve daha yüzlercesi ile hala yaşatılan bir Sakarya klasiği olarak göze çarpmaktadır.
SAKARYA’DA YAŞAYAN ABHAZ, ÇERKEZ, GÜRCÜ ve LAZLARA AİT YEMEKLER
Abhaz
Un Çorbası, Yoğurt Çorbası, Çüven Ekmeği, Ceviz Yağı, Abhaza Usulü Ceviz Yağı, Acıka, Darı Çorbası, Pirinç Çorbası, Peynirli Pasta, Abhaz Tatlısı, Darı Pilavı, Abhaz Tavuğu, Kara Lahana Sızbalı, Turp Sızbalı, Şalgam Salatası, Şalgam Yemeği, Kızılcıklı Barbunya Püresi, Abhaz Peyniri, Peynir Yapımı, Peynir Yemeği, Aşıc, Peynirli Börek, Soğan Yemeği, Isırgan Otu, Kara Lahana (Ahul Eysarçaça), Kaz Ayağı, Taze Fasulye, Kabak Yemeği (Kapçı), Haşlama Et Ajuhta, Kapara, Abhaz Usulü Ceviz Yağı, Abhaz Usulü Sarımsak ve Domates Salçası.
Çerkes
Mısır Çorbası (Natıfıps), Un Çorbası (Aguvestır), Bulgur Çorbası, Dövme Darı Çorbası, Hantıkoleps (Hantgups), Çerkes Çorbası, Ekmek (Haluğ), Mısır Ekmeği, Mısır Pastası, Darı Pastası, İrmik Pastası, Kosi Paste, Mayalı Ekmek (Haluğ Tegiğa), Mayasız Ekmek (Mukumipş), Biber Tuzu, Hacığaps, Mayalı Saç Ekmeği, Mercimek Çorbası (Lahse), Ev Ekmeği, Hingel, Yufka Pilavı, Çerkes Pilavı, Çerkes Tavuğu (Epışıps), Cevizli Çerkes Tavuğu, Pirinçli Epışıps Şıpsı, Pışıps Şıpsı, Yumurtalı Şıpsı, Fırında Bal Kabağı, Gomıl-Gumilej, Mısır Çorbası (Aşure), Sütlaç, Nişasta Helvası, Halıbj, Şeker Kamışı Pekmezi, Bal Kabağı Reçeli, Şeker Pancarı Pekmezi, Nişasta, Hamur Mayası, Biber Tuzu (Şıbjıy Suğ), Cevizli Biber (De Şuğ), Çerkes Turşusu, Diken Ucu Salatası (Kasıke), Kaz Ayağı Salatası (Goşeğın), Lahana Salatası (Ğıntur), Taze Fasulye Salatası, Yer Elması Turşusu, Kırmızı Pancar Salatası, Çerkes Salatası, Mancar, Gelincik Oturtması, Hoyaje, Kudusuv, Demetaz, Harıp, Seku, Lepsı.
Hemşin
Mısır Ekmeği, Etli Lahana Dolması, Turşu Kavurma, Pazı Tavası, Kara Lahana Haşlaması, Muhlama.
Gürcü
Fındıklı Pırasalı Barbunya, Erik Nar Ekşili Yağda Yumurta, Unlu Fındıklı Fasulye, Küllü Mısır, Ezme Fasulye, Fındıklı Kara Lahana
Rumeli Türkmenleri ve Yerleşik Türkmenler
Un Çorbası, Sütlü Çorba, Sütlü-Sütsüz Umaç Çorbası, Kesme Çorba, Dımbıl Çorba, Tarhana Çorbası, Ulanbüyüden Çorbası, Garagöz Fasulleli Dımbıl Çorbası, Ayran Çorbası, Tarna Çorbası, Un Çalma Çorbası, Bulgur Çorbası, Erişli Çorbası, Bayram Çorbası, Tatlı Tarhana, Dartılı Keşkek, Hindi Dolması, Kartalaç Yemeği, Yoğurtlu Pazına, Hodan (Kaldırek), Hodan Dolması, Kazayağı Mancarı, Kabak Çiçeği Dolması, Efelek-Ebegümeci Yemeği, Ebegümeci Yahnisi, Efelek Yahnisi, Biryan, Bostan Mancarı, Turp Mancarı, Gazicak Mancarı, Toka Mancarı, Sirken Mancarı, Kedi Burun, Sütliyen, Kök Mantarı, Til Til Mantarı, Garagulak Mantarı, Yuka, Döbelen Mantarı Yemeği, Keçi Sakalı, Kırtıl, Helle Melle, Arnavut Böreği, Boşnak Böreği, Nohutlu Ekmek, Keten Helva.
