Kosova Mutfağında Et Yemekleri
Doç. Dr. S. Dilek YALÇIN ÇELİK
Et yemekleri, Kosova mutfağının ağırlıklı yemekleri arasında yer almaktadır. Özelikle kırmızı et tüketimi fazladır. Et yemeklerde ana malzeme olarak kullanılırken kimi zaman sadece et (kavurma, köfte, kebap gibi), kimi zaman sebze (tava, yahni, resul et gibi) ile kimi zaman da pirinç (dolma, sarma gibi) ile tatlandırılmaktadır. İşlenmiş et kullanımı da yaygındır. Kurutulmuş et (baharat kullanılmamış pastırma et), sucuk ve sakatet Kosova mutfağında sevilerek tüketilir.
Köfte bu bölgede ana yemeklerden birisi. Dışarıda, lokanta ve restoranlarda özel olarak köfte yapıldığını, sadece köfte yapılan işyerlerinin bulunduğunu söylemeliyiz. Köfte, evde de sıklıkla yapılıp yenilmektedir. Sade, sebzeli, yumurtalı gibi. Çeşitli biçimleri mevcuttur.
Köftelerde olduğu gibi et yemeklerinde de, yemeği tatlandırmak için çoğunlukla, yoğurtlu veya yumurtalı soslar kullanılır. Et yemeklerini fırında pişirme tarzı tercih edilir. Bu konuda, bölgede hemen her evde pişen yemek olan ve yoğurt sosu ile pişirilen elbasan tava öncelikle anılmalıdır. Eğer yemek, yoğurt ya da yumurta sosu kullanılmadan pişirilecek olursa, yemeği renklendirmek için de domates ya da salça yerine, yörede boyama adı verilen toz kırmızı biber kullanılmaktadır.
Et, köfte halinde ve yoğurt sosu ile tatlandırılıp tüketildiği gibi, kıyma halindeki etin çeşitli malzemeler ile kavrularak pişirilmesi yaygın bir davranıştır.
Sucuk ve kurutulmuş et tüketimi fazladır. Kışların uzun geçmesi, et ağırlıklı bir beslenme biçiminin tercih edilmesi, eti çeşitli yöntemler sonucu saklama ihtiyacı doğurmuştur. Sonbaharda, kışlık sucuk ve kurutulmuş et çokça hazırlatılarak evlere getirtilir. Tüm kış boyunca tüketilir. Kurutulmuş et tüketimi de sucuk tüketimi kadar yaygındır.
Sakatet ürünleri arasında, karaciğer ve işkembe yemekleri yapılmaktadır. İşkembe, hem çorbası ile hem de ana yemek şeklindeki tüketimi ile bilinmektedir. İşkembe ile hazırlanan börekler sevilerek yenilmektedir.
Et yemekleri konusunda son olarak şunları söylemeliyiz. Eğer et yemekleri sadece et ve çeşitli soslar ile pişirilecek olursa, o zaman yemeği fırında pişirme usulü yaygın olarak kullanılmaktadır. Eğer et yemeği, başka malzemeler ile zenginleştirilecek olursa, bu durumda, sıklıkla kullanılan malzeme, pirinç ve hamur işi olmaktadır.
