Kayısı
THY Skylife
Meyve kelimesi dilimize Farsça miveden türetilerek girdi. Orta Asya Türkçelerinde ve Anadolunun bazı yörelerinde meyve yerine yemiş terimi kullanılır ama meyve kelimesi tanımladığı tüm türlerin tadını taşıyan melodisiyle dilimize ve damağımıza yerleşmiş durumda.
Biz bu yazıda meyvelerin içinde hem adı, hem tadı, hem de çeşit çeşit kullanımıyla kendine has lezzet zenginliği sunan koyu sarı, koyu tatlı, kimine göre koyu Malatyalı
kayısıdan söz edeceğiz.
Gülgiller ailesinden olan
kayısı meyvesi;
erik,
şeftali,
kiraz ve
bademin yakın akrabasıdır. Kayısının gerçek vatanının Çin olduğu söylenir. İlk olarak Çinlilerin işlediği
kayısı, İpek Yolu ticareti nedeniyle İran üzerinden batıya doğru yayılır. İranlılar
kayısıya zard alu (sarı
erik) adını vermişlerdir ki ülkemizde
kayısının biraz ufak ve ekşi olanına zerdali denir. Osmanlı dönemi
yemek kitaplarında zerdali kelimesi kullanılmıştır.
Bugün Türkiyeyi de kapsayacak şekilde Himalaya, Çin, Güney Avrupa, Kuzey Afrika ve Kaliforniya hattı, dünya üzerinde
kayısı kuşağını oluşturuyor. Bezelye boyutundan
şeftali büyüklüğüne kadar farklı ölçülerde beyaz, gri, siyah, sarı ve pembe renk ve farklı cinslerdeki
kayısılar sadece Türkiye ve Türkistan kuşağında yetişir.
Kayısı, bazı diğer meyveler gibi kurutulmaya çok müsaittir. Fakat
kayısının kurutulmuşu, diğer meyvelerinkine kıyasla farklı özelliklere sahiptir. Lokum yumuşaklığında olan kuru
kayısı, lifli yapısından dolayı kabuğu altında taze aromalı ve nemli bir doku taşır. Diğer meyve kuruları gibi kaskatı değildir ve yumuşaması için ıslatmaya gerek yoktur. Bu nedenle lokum veya şekerleme amaçlı tüketim için en sağlıklı seçenektir. Kayısının aroma ve lezzet bakımından dünya pastacılık sektörünün en çok kullandığı yardımcı ürün olduğunu da belirtelim.
Malatya ilimiz tartışmasız dünyanın en kaliteli
kayısı çeşitlerini ve yan ürünlerini üretir. Ülkemizde farklı amaçlarla birçok
kayısı türü yetişiyor. Kurutmalık
kayısı da bunlardan biri
Kurutulmuş
kayısı çekirdeği ezmesi (persipan)
badem ezmesi gibi (marzipan) pastacılık sektöründe kullanılıyor. Bunları tane olarak aktarlarda bulmak mümkün. Fakat uzmanlar
kayısı çekirdeğinden ancak 5-6 tane tüketilmesini önermektedir.
Yeşil iken ağarır / Yavaş yavaş sararır / Sarardıkça sallanır / Sallandıkça ballanır.
Afiyet olsun !
