Kavun
Nazan Yiyen
Bir yaz akşamı düşünün, hava çok sıcak. Buzdolabına koyduğunuz
kavun, sizi serinletmek için bekliyor Sofraya geldiği anda bir mutluluk yayılıyor tüm aile fertlerinin yüzüne... Bu yaz akşamında daha güzel ne olabilir ki?
Yaz sofralarının bu vazgeçilmez meyvesini biraz daha tanıyalım istedik. Ülkemiz
kavun üretimi açısında oldukça elverişli. Belki de bu sebeple Türkiye'de yaşayanlar için
kavun vazgeçilmez bir tat hâlini alıyor. Haydi bakalım,
kavunla tanışmaya başlayalım.
Kabakgillerin Tatlı Meyvesi:
Latincesi Cucumis Melo olan bu harika meyvenin yani
kavunun anayurdu olarak Orta Asya, İran ve Anadolu toprakları biliniyor. Bir yıllık bitkisi ve sürüngen gövdesiyle
kabakgiller ailesinin özelliklerini taşıyor. Gövde hayret verici biçimde uzayabiliyor. Yaprakları ise meyvesi gibi iri ve yürek biçiminde oluyor. Kavunun çeşitleri de çok. Ülkemizde bu çeşitler çeşitli adlarla anılıyor. Kavun bitkisi toprağın üzerinde 3-5 metre uzayabiliyor. 80 ila 120 gün içinde olgunlaşan meyvesi 1 ila 6 kilogram arasında değişebiliyor. Kavunun eti turuncu renkli, bol sulu, ve hoş kokulu oluyor.
Kavunlar en temelde iki türe aynlır: erkenci
kavunu ve kış
kavunu. Erkenci
kavunu ismi verilen
kavunlar adından da anlaşılabileceği gibi erken yetişir, yazın yetişen bu
kavunlara yazlık
kavun ismi de verilmektedir. Yazlık
kavunlar en çok Akdeniz, Ege ve Marmara'da yetiştirilir. Bu
kavunlar ince kabuklu olurlar. Kış
kavunu ise daha kalın kabukludur Bu
kavunlar daha geç olgunlaşırlar Kış
kavunları daha çok Marmara ile Orta ve Kuzey Karadeniz'de yetiştirilir Kavun meyve olarak aslında yazın ve sonbaharda olgunlaştığı hâlde seracılık sayesinde neredeyse her mevsim yenebilir hâle gelmiştir Çok soğuk olan bazı yöreler dışında hemer her yerde yetiştirilmeye uygundur.
Türkiye'nin yıllık ortalama
kavun üretimi 1.750.000 ton civarlarındadır. Son yıllarda Türkiye, Avrupa ülkeleri ve Ortadoğu'ya da
kavun ihraç etmeye başlamıştır.
Kavunun Besin Değeri:
Kavunun besin değeri 100 gram dilimlenmiş
kavun için şöyledir:
Kalori: 30
Protein: 0,7 g
Karbonhidrat: 7,5 g
Kolesterol: O
Yağ: 0,1 g
Lif: 0,3 g
Fosfor: 16 mg
Kalsiyum: 14 mg
Demir: 0,4 mg
Sodyum: 12 mg
Potasyum: 251 mg
Magnezyum: 16 mg
A vitamini: 3400 IU
B1 vitamini: 0,04 mg
B2 vitamini: 0,03 mg
B3 vitamini: 0,6 mg
B6 vitamini: 0,86 mg
Folik asit: 8,4 mg
C vitamini: 33 mg
E vitamini: 0,1 mg
Kavunun Faydaları:
Kavun çok faydalı bir meyvedir. Kavunun faydalan bugün tıbben de kabul edilmekle birlikte yüzyıllar öncesinden bizlere duyurulmuştur. Peygamber Efendimiz (SAV)
kavundan şöyle söz etmiştir: "O
yemektir, o şerbettir, o çövendir, o reyhandır, o iç organları temizler." İbn-i Sina ve Davudi Antaki gibi eski bilgin hekimler de eserlerinde
kavundan övgüyle bahsetmişlerdir. Bugün artık biliyoruz ki
kavunun faydaları saymakla bitmiyor.
İşte size
kavunun bazı faydaları:
-Kavun cilt bakımı için birebirdir. Ezilip, soğuk
süte katılarak yüze sürdüğünüzde cildi nemlendirir.
-Yüksek oranda A vitamini ve potasyum İçerir
-Kandaki pıhtılaşmayı ve damar tıkanıklığını engeller.
-Kanseri önleyen maddeler yönünden zengindir.
-Yemeklerden önce yenirse hazmı kolaylaştırır.
-İdrar söktürücüdür. Pek çok idrar yolu hastalığında hastalara
kavun tüketmesi önerilir. Mesane veya
böbrek taşı dökülüyorsa hastayı rahatlatır.
-Çekirdekleri kaynatılıp içilirse öksürüğe iyi gelir.
-Yanıklara
kavun konulduğu takdirde iyileşmeyi hızlandırır, ağrıyı hafifletir.
-Kavunun en bilinen özelliği strese iyi gelmesidir. Bol miktarda antioksidan barındıran
kavun, insanı strese karşı korur.
Türkiye'nin
kavunları:
Türkiye'de pek çok
kavun türü yetişmektedir. Bu
kavunlann en ünlüleri; yazlık olarak Topatan, Çitili, Mollaköy ve Sındırgı
kavunları, kışlık olaraksa Hasanbey, Altınbaş ve Sarı dilimli olarak sayılabilir. Bu
kavunları ayırt etmek isterseniz biraz tanımanızda fayda var: Topatan
kavunu, 2-3 kilo ağırlığındadır. Uzun oval şekilli, sarı kabuklu ve üzeri parlaktır. Bazıları hafif ağ şeklinde çitli olur. Bu
kavunun kabuğu başlangıçta yeşil olur, olgunlaştıkça rengi sararmaya başlar. Kavunun eti beyaz renkte, tatlı ve güzel kokuludur. Bu tür
kavunlar taşımaya dayanıklı değildir. Çitili
kavun en önemli yazlık
kavunlar arasındadır. İri, yuvarlak ve dilimlidir. Meyveleri basık olur. Bu tür
kavun da ince kabuklu olduğundan taşımaya dayanıklı değildir.
Mollaköy
kavununun kabuk rengi sarımtrak ve kurşunidir. Üzeri hafif çitili olan
kavunun eti yeşil renkte olur. Tüm yaz
kavunları gibi Mollaköy
kavununun da kabukları ince olur.
Sındırgı
kavunu ise yeşile çalan kurşunî bir renktedir. Üzeri hafif ağlı bir görünüm arz eder. Eti beyaz renkte, sulu ve tatlı olur.
Kışlık
kavunların en ünlülerinden olan Hasanbey
kavunu orta büyüklüktedir. Sap kısmı hafif sivrice olan
kavunun kabuğu yeşil, üzeri kalın ve kırışıktır Hasanbey
kavununun et rengi beyazdır ancak kabuğa yakın kısımda açık yeşil olur. Eti turuncu olan türleri de bulunmaktadır.
Altınbaş
kavununun meyvesi genellikle yuvarlaktır ancak oval ve uzun tipleri de görülmektedir. Kabuk rengi sarı, üzeri yeşil beneklidir. Kabuğu kalın ve kırışık olan Altınbaş
kavununun et rengi beyazdır. Sarı dilimli
kavunun adından da anlaşılabileceği gibi kabuğu sarıdır. Diğer kış
kavunları gibi sarı dilimli
kavunun da kabuğu kalın ve kırışıktır. Et rengi yeşilimsidir.
Soğuk Tüketiniz:
Kavun hep serinletici özelliğiyle akıllarda kalmıştır. Eğer siz de
kavunun tadına vararak
yemek istiyorsanız, sofraya koymadan önce mutlaka soğutun. Yaz günlerinin bu sulu ve serinletici meyvesi sofralarınıza keyif katacak.