Hoş Baht Olun (Xoş Baxh Olun)
Nedendir bilinmez düğünler hemen hemen her toplumun en sevilen eğlence etkinliğidir. Özellikle akrabalık ilişkilerinin sıkı bir şekilde yaşandığı küçük yerleşimlerde oturan insanların tek eğlence kaynağıdır düğün.
Azerbaycan'da bulunduğumuz sıralarda bir düğüne daha doğrusu bir toya denk geldik. Saatli reyonunun Varxan kantindeydi bu düğün. Öğrendiğimize göre; ilk toy kız evinde ikincisi de erkek evinde olurmuş. İki toya da katılma şansımız oldu.
Düğün deyince akla gelen ilk şey lezzetli yemeklerdir. Kız tarafı Vietnam köyündeydi. İlk girişimizde bahçede yanan mangal dumanı ve lüle kebabının dayanılmaz kokusu bize merhaba dedi. İç kısımlarda genç kızlar lüle denen yemeğin alt yapısını hazırlıyorlardı.
Lüle ve tike ismiyle sonraki zamanlarda sıklıkla karşılaştık. Çünkü bu yörenin en eli yüzü düzgün yemeği bu. Lüle bildiğimiz köftenin 4 parmak eninde, şişe geçirilerek mangalda pişmiş şekli. Tike ise mal yani dana etinin sulu ve salçalı pişmiş biçimi. Çukur bir tabağa bir parça tike, bir lüle koyuyorsunuz, bir de kızarmış patates eklediniz mi size oluyor düğün yemeği.
Toy sofrası da şöyle hazırlanıyor: Odanın tabanının dört tarafına yarım metre eninde müşamba açılıyor. Üzerine peynir, turşu, meyve suyu, şerbet, ekmek yerleştiriliyor. Her gelen misafire az önce sözünü ettiğim sıcak tikeli, lüleli yemek getiriliyor.
Yemek bahsi bitince uzun süredir görüşmeyen, akrabalar, tanıdıklar, sohbet ediyor, hasret gderiyor. Bu arada gelin pembe ya da pastel herhangi bir tonda sade, simli ve duvaklı elbisesini giyiyor. Herkes bahçeye çıkıyor. Ailenin büyük kadınları önde, genç kızlar arkada gelini alıp bahçeye çıkarıyorlar. Erkek tarafı aldığı üst baş, çanta, mutfak gereçlerini, topluluğa gösteriyor. Damat tarafının büyük hanımları geline takılar takıyor. Gelin konuşmuyor, teşekkür olarak iki kere yarıya kadar çömeliyor. İlkinde sağ elini, ikincisinde sol elini kaldırıyor. Daha sonra bahçenin ayrı bir yerinde bulunan bezekli yani süslü yarım çadırın altında, canlı müzik eşliğinde raks edilmeye başlanıyor.Kadınlar oynuyor, kenarda delikanlılar kendi çaplarında Kafkas figürleri içeren danslarını icra ediyorlar. Tabii bu arada olgun yaştaki beyler ayrı bir yerde erkek erkeğe eğleniyor. Bir ara gelin ortadan kayboluyor, makyajlı ve beyaz gelinlikle geri geliyor. Biraz daha şarkı, türkü, dans ve bu şekilde kız tarafının düğünü sona eriyor.
Yaklaşık 10 gün sonra erkek tarafı toy yapıyor. İkram ve danslar çok farklı değil. Kız evine gelin almak için damat gitmiyor. Erkek tarafının büyükleri gelini köyünden alıp getiriyor. Beyaz gelinlikle arabadan inen gelinin ayağının altına tabak konuyor, gelin ayağıyla kırıyor. Yeni evine girerken eline bal çalınıyor ve gelin girerken evin pervazına sürüyor. Artık bundan sonra resmen evin gelini oluyor.
Her kültürde düğün merasimi yapılır. İşte Ahıska Türklerinin yoğun yaşadığı Varxan reyonunda ki de böyle. Sonuçta yeni bir hayat başlıyor. Bize de mutluluk dilemek düşüyor.
Banu Atabay
11.11.2012
