Güneydoğu Anadolu Bölgesi Yemek Kültürü
https://www.cumhuriyet.com.tr
Urfa, Mardin, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep gibi
yemek kültürü zengin şehirlerimizi içine alan Güneydoğu Bölgesi sadece ülkemizde değil dünyada da fark yaratmış durumda. Neden derseniz, Gaziantep 2015 yılında UNESCO tarafından gastronomi dalında Yaratıcı Şehirler Ağı Listesi’ne dahil edildi. Güneydoğu Anadolu mutfağı, baharatlı-acılı
yemekleri, et
yemekleri, kebaplar, mezeler, Antep fıstığı ve yöresel tatlılarla ünlüdür.
Güneydoğu Anadolu mutfağında buğday ve
bulgur en çok kullanılan malzemelerdir. Bunun yanında
nohut,
mercimek,
pirinç gibi bakliyat da yaygın olarak kullanılır. Süt ürünleri ve kırmızı et, bölgenin diğer önemli mutfak malzemeleridir. Kırmızı et olarak daha çok
koyun eti tercih edilir. Bu besin ürünleri değişik baharatlar, acılı ve
salçalı malzemelerle karıştırılarak çok çeşitli
yemekler yapılır. Bölge mutfağı Türkiye’de kebap türleri, çiğ köfte ve lahmacunla simgeleşmiştir. Etli-
bulgurlu köfteler, kebaplar, çorbalar, etli sebzeli
yemekler bölge mutfağının zengin
yemek çeşitlerini oluşturur. Yoğurdun pişirilerek et, sebze ve tahılla karıştırılmasıyla yapılan
yemek çeşitlerine rastlanır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hangi şehre giderseniz gidin güzel bir
fıstıklı
baklava ve çeşitli yöresel tatlılar bulabilirsiniz. Bölgesi’nde yer alan Gaziantep mutfağı, zengin meze kültürü, yöresel lezzetleri, fıstığı ve dünya çapında ün
kazanmış
baklavasıyla ünlüdür.
ET YEMEKLERİ VE KEBAPLAR
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde h
ayvancılık temel geçim kaynaklarından biridir. Bu durum bölge mutfağında et ürünlerinin yaygın olarak tüketilmesine yol açmıştır. Güneydoğu Anadolu’da yapılan kebaplar lezzetinden dolayı Türkiye’nin hemen her yerine yayılmıştır. Kebaplık etler, baharatlar ve acılı-ekşili karışımlarla terbiye edilir ve daha çok kömür ateşinde pişirilir. Kebap olarak pişirilen et, kıyma ve kuşbaşı olarak kullanılır. Kebaplar, sebzeli, meyveli ve sade olarak pişirilebilir. Bölge mutfağında et, sebze ve meyvelerle karıştırılarak yahni ve dolmalarda da bolca kullanılır. Bölgede pişirilen belli başlı kebap türleri şunlardır: Kemeli tike kebabı, A
dana kebabı, Urfa kebabı, şiş kebabı,
ciğer kebabı, yeni dünya kebabı,
patlıcan kebabı,
yoğurtlu kebap, büryan, haşhaş kebabı,
soğanlı kebap,
domatesli kebap, alinazik. Belli başlı etli
yemekleri ise kelle paça, incik haşlaması, paşa köftesi, frenk tavası,
soğan tavasıdır.
BAHARATLI VE ACILI YEMEKLER
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde baharat kullanımı yoğundur ve
yemekler genellikle acılıdır. İçli köfte, lahmacun,
bulgur pilavı, kısır ve çiğ köfte gibi baharatlı ve acılı
yemekler, bölgenin karakteristik lezzetlerindendir.
İSOT VE SALÇA
Şanlıurfa’nın ünlü kırmızı pul
biberi isot,
yemeklerde çok kullanılır. Salça
yemeklere lezzet katan olmazsa olmazlardan biridir. Özellikle Gaziantep
salçasının ününü bilmeyen yoktur. Yöreye has bir yapılış tarzına sahip olan
salça, tam kıvamında ve mükemmel bir damak tadına sahiptir. Gaziantep
domates ve
biber salçasının da yöre mutfağında önemli yeri vardır.
GÜNEYDOĞUDA KAHVALTI
Kahvaltı sofrasında baharatlar, hamur işleri, içecekler, aperatifler ve çorba yer alır. Zeytinyağı ve zahter birlikte hem iştah açıcı, hem de oldukça faydalıdır. Çeşit çeşit
peynir ve
zeytinler, bal ve tereyağ, ve katmer. Diyarbakır kavurma, sahan kaymağı,
nohut dürüm, Urfa tirit, kaygana, semsek, kızartmalar ve meyve tabağı gibi çeşitlerle zengin bir kahvaltı sofrasına sahiptir.
YOĞURTLU SALATALAR
Güneydoğu Anadolu mutfağı,
yoğurtlu salatalarla da öne çıkar. Cacık, haydari,
patlıcan salatası, közlenmiş
biber salatası ve acılı ezme gibi
yoğurtlu mezeler ve salatalar, bölgenin özelliklerindendir.
PİLAVLAR
Güneydoğu Anadolu bölgesi’nin mutfağında buğday ve buğday ürünleri çok önemli bir yer tutar. Pilavlar bölge mutfağının vazgeçilmez
yemeklerini oluştururlar. Bölgede pişirilen pilavlardan bazıları duvaklı pilav, şehriyeli pilav,
mercimekli pilav,
ciğerli pilav, meyhane pilavı, firikli pilav, mığrıbi pilavıdır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin bütün kentlerinde yapılan çiğ köfte ve içli köfte de yörenin sembolü haline gelmiş İç pilav
yemek türlerindendir.
ÇORBALAR
Bölge mutfağında
bulgurla ve
mercimekle pişirilen çorbalar yaygındır. Ayrıca
yoğurtlu çorbalar da Güneydoğu Anadolu mutfağında önemli bir yer tutar. Çorbalar sade suyla olduğu gibi,
sütlü, ayranlı ve et sulu olarak da pişirilir. Lebeniye, alaca çorba, ezo gelin çorbası, dövmeli alaca çorba,
yoğurtlu çorba, börek çorbası, keme çorbası, şiveydiz, tarhana çorbası bölgede pişirilen belli başlı çorba türleridir.
HAMUR İŞLERİ
Güneydoğu Anadolu mutfağı, hamur işleri ve börek çeşitleri konusunda da zengindir. Katmer, şıllık, küflü börek ve
peynirli börek gibi hamur işleri, bu bölgenin
yemek kültüründe önemli bir yer tutar. Evlerde açılan yufkalar kuru bir şekilde saklanır ve yenileceği zaman, yumuşatılarak sofraya konur. Sembusek, içli kurabiye, ağzı açık, lahmacun, Diyarbakır çöreği, kıymalı ve
peynirli semsek, pekmezli, sac ekmeği, kahki ve kiliçe, bölgenin bazı bilinen lezzetli işleridir.
TATLILAR
Güneydoğu Anadolu Bölgesi mutfağı,
baklava, künefe, kadayıf, burmalı tatlı ve şıllık gibi tatlılarla da öne çıkar. Özellikle Gaziantep ve Şanlıurfa yörelerine özgü tatlılar, bölgenin tatlı kültürünü temsil eder. Güneydoğu Anadolu’nun
üzüm yetişen bölgelerinde
üzümden elde edilen tatlı çeşitleri oldukça fazladır. Bölgede en yaygın görülen tatlı türü
baklavadır. Özel günlerde tatlı olarak lokma ve helva yaygın olarak tüketilir. Bölge mutfağında
sütlü tatlılar da geniş bir yer tutar. Tene helvası, top helvası, nişe bulamacı, şıllık, şöbiyet, bülbül yuvası, dolama,
fıstık ezmesi,
fıstıklı kadayıf, burma kadayıf, zingil, revani, şekerli leblebi, Mardin
badem şekeri yörenin tatlılı yiyecek türlerini oluşturur.
MIRRA
Mırra hazırlaması zor ve uzun, yöreye has bir kahve çeşididir. Çok acı ve koyu olması nedeniyle ufak bardakta içilir. Türkiye'de de Şanlıurfa, Mardin gibi Arap kültürünün hakim olduğu yörelerde kültürel açıdan anlamlı, sunumu özel çaba gerektiren bir içecektir. Mırra için özel bir kahve çekirdeği yoktur. Kahve çekirdekleri kavrulup dibek adlı havan benzeri kaba alınır ve taneleri çok inceltilmeden dövülür. Dövme işlemi için günümüzde değirmenler ve kahve makineleri de kullanılmaktadır.
![](https://img.lezzetler.com/yuklenen8/guneydogu-anadolu-bolgesi-yemek-kulturu-177769.jpg)