B VİTAMİNLERİ
Boza B grubu vitamin kaynağıdır. B vitaminleri yağların hazmolmasını kolaylaştırdığı için ishallerin meydana gelmesini önler. Ayrıca sinirleri dinlendirir, cilt sağlığını ve tırnakların kırılmamasını sağlar.
B-1,B-2,B-6 ve B-12 vitaminlerini icine alan gruptur. Istah, sindirim ve sinir sistemi icin gereklidir.
B grubu vitaminler; tahillar, yagsiz et, bobrek, yurek, beyin, karaciger, yerfistigi, tavuk, ceviz, yumurta, kepek ekmegi ve yagli tohumlarda bulunur.
Beslenme uzmanları kırk çeşit B vitamini tesbit etmişlerdir. Bunların tamamı tuz ve şeker gibi suda tahallül eder. Vücutta depolanmaları mümkün değildir. Bunun için günlük alınmaları gerekir.
Özellikleri: Suda erir, vücutta depo edilmez. Yiyeceklerin pişme suyu dökülürse kaybolur.
Faydaları: Gelişme, sinir ve sindirim sistemlerinin çalışmasını sağlar.
Eksikliği halinde: İştahsızlık, yorgunluk, mide, bağırsak bozukluğu, kabızlık, gelişme geriliği, sinir iltihapları görülür.
Bulunduğu gıdalar: Maya, karaciğer, et, balık, yumurta sarısı, süt, yağsız peynir, hububat, kuru baklagil, kuru kayısı, ıspanak, bezelyede bulunur.
Önceleri tek bir vitaminden, sonraları farklı bir çok maddeden ibaret olduğu anlaşılan B vitaminleri, birbirlerinin tamamlayıcısı durumunda oldukları için genellikle toplu halde verilirler. Toplu verilmeleri halinde daha yararlı olan bu vitaminlerin her birine ayrı ayrı adlar ve bazılarına da sayılar verilmiştir.
B vitamini kompleksi dediğimiz bu vitaminler topluluğunda şu B vitaminleri vardır :
1 B1 vitamini: Sığır etinde, tahıl kabuklarında ve bira mayasında bol miktarda bulunmaktadır.
Ayrıca iştahsızlık, sinir ağrıları ve gebelik hallerinde vücudun B1 vitaminine olan ihtiyacı çoğalır. Bu yüzden gebelere, iştahsızlara ve sinir ağrısı çekenlere bu vitaminden verilir.
B1 vitamini bol miktarda bakla, soya fasulyesi ve domuz etinde, bol sayılacak miktarda ekmek, ceviz, fındık, kuru bezelye ve yürekte, küçümsenmeyecek miktarda da karnabahar, kuşkonmaz, mısır ekmeği ve patateste bulunur.
2 B2 vitamini: Bu vitaminin noksanlığı gözde bazı bozukluklara, karanlıkta görme azalmasına yol açar. Fazla ışıktan korkma duygusu bile meydana getirir.
Rengi sarı bir pigment olan B2 vitamininin noksanlığında meydana gelen belirtilerde dilin kırmızılaşması, dudaklarda, ağız köşelerinde çatlakların meydana gelmesi de vardır.
Bu vitaminin noksanlığı daha çok açlık çekilen ülkelerde, esir kamplarında görülür.
B2 vitamini ağızdan ilâç şeklinde alınabilir. Ayrıca içinde bu vitaminin bulunduğu besinler de verilmek üzere belirtilerin yok edilmesi mümkün olur.
B2 vitamini süt tozu iie böbrek ve karaciğerde çok bol miktarda, peynir, süt, badem, yürek, kuru bezelye ve kuru fasulyede ise bol miktarda bulunur. Ayrıca mantar, kuşkonmaz, yer fıstığı, soya fasulyesi ve yeşil fasulyede de bu vitamin vardır.
3 Nikotin Asidi: Nikotinin okside olması ile meydana gelen bu vitamin ette, karaciğerde ve mayada bulunur. Bu vitaminin eksik olduğu vücutlarda pelegra adı verilen hastalık kendini gösterir. Bu hastalıkta,
başta ruhi bozukluklar olmak üzere ishal, kansızlık, deri iltihapları ve ağız içinde yaralar ortaya çıkar. Ancak, hastaya nikotin asidi verilerek bu belirtileri kısa zamanda yok etmek mümkündür.
Bu vitamin damarlar üzerinde etkilidir. Deri damarlarının bozukluklarında, beyin damarlarının sıkışma ve tıkanma durumlarında, astımda, göğüs anjininde bu vitamin kullanılır. Ancak, nikotin asidinin amid şekli damarları genişletmez, bu nedenle pelegranın tedavisinde nikotinamid kullanmak yolu seçilir.
4 Folik Asit: Yeşil yapraklı sebzelerde, buğdayda, yulafta, bira mayasında, balıkta, soya fasulyesinde, pirinçte, kesilmiş sütte, yumurta sarısında bulunur. B vitaminleri arasında önemli bir yeri bulunmaktadır.
Bu vitaminin eksikliği kansızlığa sebep olur. Akyuvarlarda, kanın pıhtılaşmasına yarayan hücrelerde (trombosit) azalmaya yol açar.
Böyle hastalara folik asit verilmek suretiyle kansızlığın üç - dört gün içinde giderilmesi mümkün olur, akyuvarlarda trombositlerin fazlalaşması sağlanır.
Karaciğer sirozu ile gebelik ve loğusalıktan ileri gelen kansızlıklarda folik asit çok kullanılır. Ayrıca çocukluk çağı kansızlıkları ile beslenme bozukluğu kansızlıklarında da bu vitamin yararlıdır.
Bu vitamin eksikliğinde hastanın durumuna gereken önem verilmeli, noksanlık giderilmelidir.
5 B12 vitamini: İnsan bağırsağındaki çeşitli bakterilerin de oluşturduğu bu vitamin pek çok bitkinin kökünde, sığırın böbreğinde, karaciğerinde ve dilinde vardır.
Bu vitaminin en önemli yararı kan yapıcı olmasıdır. Bir çok etkilerinin yanında bu niteliğinden dolayı gereği çok olan B12 vitamini, içinde fosforla siyanür de bulunan organik bir bileşiktir. Kırmızı renktedir. Bu rengi kobalttan alır.
Bileşim yönünden birbirine yakın, fakat etki bakımından farklı pek çok çeşidi vardır.
İğneyle ve ağız yolu ile kansızlara verilen bu vitamin, sinir iltihaplarında, bilhassa siyatiklerde önemli rol oynar.
6 B6 vitamini: Kimyasal adı «prydoxine» dir. Gebelerin bulantı ve kusmalarında, kansızlıklarda kullanılır. Sebzelerin bir çoğunda, karaciğerde, buğdayda ve bira mayasında vardır.
7 Biyolin: Vücuttaki noksanlığınaa ruhi bozukluk, kansızlık, deride döküntüler meydana gelir. Yumurta sarısında ve karaciğerde bol miktarda bulunur. Mayada da biyotin vardır. Bu vitamine «H vitamini» adı da verilir.
