|
|
|
Ayrelli (Kıbrıs) |
 |
Göksen
Şef Aşçıbaşı
Kayıt: 23.01.2015
Mesajlar: 6647
Şehir: Adana |
Kısa URL: https://ml.md/lc106187
Gönderme Tarihi: 24.Mar.2015
12,434 defa indirildi / yazdırıldı
|
KKTC'de İmgesel Yemekler
Doğu Akdeniz Üniversitesi
Bir demet ayrelli
Sıvı yağ
Dört yumurta
Soğan
Limon
Tuz
İlk olarak ayrelli eğer konservede ise, kutusundan çıkarılıp sudan geçirilir. Yabani ayrelli ise, genç sürgünleri toplanarak yıkanır ve kırılır. Kırılırken tazeliğine dikkat etmek gerekir. Taze olup olmadığı kırarken çıkan çıt sesinden anlasılır. Eğer bu ses çıkmıyorsa taze değildir ve yemek için kullanılmaz. Kırılan ayrelliler tavaya konulur. Acılığı geçene kadar haslanır ve yemekte kullanmaya hazır hale getirilir. Dçine bir bardak kadar su eklenir ve ayrellilerin hafif haslanması için normal ateste altı yakılarak beklenir. Ayrelliler pismeye yakın suyunu çeker. Su çekilince zeytinyağı eklenir. Daha sonra soğanlar doğranır ve tavaya konulan ısınmış haldeki sıvı yağa atılır. Ayrelliler ve soğanlar (pembelesinceye kadar) zeytinyağıyla birlikte iyice kavrulur.Daha sonra kızaran ayrellilerin üstüne dört tane yumurta kırılır. Yumurtanın sadece beyazlarını karıstırarak üzerine tuz eklenir.
Yumurtalar pisene kadar, ayrellinin her tarafına dağıtılarak karıstırılır. Pistikten sonra servis tabağına alınır ve üstüne isteğe bağlı olarak limon dökülür. Ayrelli yemeği pistikten sonra çok beklerse tadı bozulabilir.
Not: Zambakgiller familyasından ayrelli bitkisinin bilinen yüz elliye yakın türü vardır. Bazı türleri ince yaprakları nedeniyle süs bitkisi olarak da yetistirilir. Ancak Kıbrısta bilinen ve sebze olarak kullanılan türü, yabani olarak yetisen yesil kuskonmaz türüdür.
Ayrelli Türkiyede kuskonmaz olarak bildiğimiz sebzenin, Kıbrıslılar tarafından kullanılan Rumca adıdır. Tıbbi olarak da kullanım alanı olan bu bitkinin, tıptaki adı Asparagus officinalisdir.
Ayrelli, Kıbrısta bol yağıslı dönemlerde yetisen bir bitkidir. Özellikle ocak, subat ve mart ayının baslarında yetismektedir. Nisandan sonra yetisen ayrellilerin kurtlandığı söylenmektedir. Ayrelli dikenli bir otun içinden çıkmakta olup uzun, ince ve yesil bir görünüme sahiptir. Dağlarda, ovalarda yetismektedir. Ayrelli gibi yetisen diğer bitkiler gabbar, gollandura ve gömeçtir. Kıbrısta yağmurda yetisen doğal ayrellinin dısında özel bakımla yetistirilen ayrelli de bulunmaktadır. Özel bakımla yetistirilen ayrellilere ası denmektedir. Bu ayrelli diğerine göre daha kalın olduğundan pismesi zor olmaktadır. Kıbrıs halkı, doğal olan ayrelliyi diğerine orana daha çok tercih etmekle birlikte; yağmurun bol yağmasının ardından ovalara gidip bu bitkiyi toplamaktadır. Ayrelli, dikenli otun arasından filizlendiği için toplaması biraz zahmetli olmaktadır.
Ayrelli toplandığı zaman, acı bir tadı vardır. Bu acılığı almak için bir dizi islem gerekmektedir. Bunlar; bol suyla yıkanması ve acılığı geçinceye kadar haslanmasıdır. Ayrellileri çıkma zamanından sonra da kullanabilmek için, hafif kaynatıp, posetlere koyarak buzdolabında saklamak gerekir. Buzdolabından çıkarttıktan sonra, üstüne zeytinyağı ekleyip, yumurta kırılarak direk pisirilebilmektedir. Ayrıca KKTCde ayrellinin tursusu da kurulmaktadır.
Konserve ayrelli hazır temizlenmis, haslanmış olduğu için ekstra bir isleme gerek kalmaksızın kullanılabilir. Bu sebeple yabani ayrelliye göre yemeğin hazırlanması daha da kolaylasır. Bununla birlikte konserve ayrellinin tadı, yabani ayrelliye göre daha tatlıdır.
Ayrellinin çok fazla sayıda tıbbi yararı bulunmaktadır. Örneğin, güçlü bir idrar söktürücüdür ve idrar yollarını temizler. Bedende kalp yetmezliği nedeniyle olusan ödemlerin atılmasına yardımcı olur. Kalbi güçlendirir. Kalp atıslarını düzenlediği için sınav heyecanı olanların kullanması tavsiye edilir. Kanı temizler. Kum dökücü etkisi de vardır. Sinirleri kuvvetlendirir. Karaciğer ve böbreklerin muntazam çalısmasını sağlar. Karaciğer sisliğini indirir, dalak hastalıklarında faydalıdır. Zihin yorgunluğunu giderir. Sivilce ve egzamanın iyilesmesinde yardımcı olur. Kandaki seker miktarını düsürür. El ve ayaklarda görünen sisliklerin inmesine yardımcıdır. Sindirimi kolaylastırır, afrodizyak etkisi olduğu bilinir. Bu yararlarının yanında ayrelliyi bel soğukluğu böbrek ve mesane iltihabı olanlarla, çok sinirli kimselerin yememesi tavsiye edilir.
Kıbrıs adasının genel mutfak kültürüne bakıldığında yemeklerde bol limon ve zeytinyağı kullanmaları dikkat çekmektedir. Ayrelli yemeği de limon ve zeytinyağının kullanılması açısından bu kültüre örnek bir yemek çesididir.
|
|
Ayrelli (Kıbrıs) Tarifleri Akdeniz Yemekleri
|
|
