Susam
Metin Okutan
Susamsız bir simit pek çoğumuz için akla aykırı gelse de, susamı olmayan simitler de var. Tadını bilip de nasıl adlandırıldığını bilmeyenler için ben söyleyeyim; kel simit. Biraz aşağılayıcı olsa da verilen ad bu
Minicik susam tanelerinin hayatımızda ne kadar büyük bir yeri olduğunu düşündünüz mü hiç?.. Hayır diyorsanız şöyle bir düşünelim o zaman. Bakalım, "Aman susam işte" deyip geçebilecek miyiz? Cevap çok net; asla.
Her köşe başında satılan, üzerleri susam kaplı çıtır çıtır simitler, açlığımızı bastırmak için bizleri bekler adeta. O koşuşturma, hengâme içinde bir can kurtarandır ki, sevmeyeni henüz işitmedim. Susamsız bir simit pek çoğumuz için akla aykırı gelse de, susamı olmayan simitler de var. Tadını bilip de nasıl adlandırıldığını bilmeyenler için ben söyleyeyim; kel simit. Biraz aşağılayıcı olsa da verilen ad bu.
Tahin-pekmez ayrılmaz ikilidir bizler için. Tahin helvası ise yılardır yediğimiz, yemeklere doyamadığımız, sadesi, cevizlisi, fıstıklısı, kakaolusu, çikolatalısı, kürek helvası çeşitleriyle evlerin, mutfakların demirbaşlarındandır. Diğerlerine geçmeden önce isterseniz susamı biraz daha yakından tanıyalım.
1 yıllık otsu bir bitkidir. Sıcağı sever. Asya, Avrupa ve ülkemizin sıcak bölgelerinde yetiştirilir. Kapsüllerinin içinde çok sayıda tohum bulunur. Yağı yemeklik olarak kullanılır. Vücut sağlığı açısından da dermatolojik kullanıma uygun olduğu bilinir. Tohumların yüzde 50'si yağdır. Yetiştiği bölgenin sıcaklığı yağ oranını etkiler. Sıcaklıkla birlikte yağ oranıda artar.
Mutfağımızda ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Sözünü ettiğim tahinin (tahan da denilmektedir) ana maddesi susamdır. Kabuklarından arındırılan susam ezilerek tahin elde edilir. Elde edilen bu tahinden de neler neler yapılır. İnce belli demli bir bardak çayın yanında damakları şenlendiren tahinli çörek oluverir.
Pekmezin can yoldaşı olarak kahvaltılarda, öğün aralarında, taptaze sıcacık ekmekle bedenlere can olur. Kışın vazgeçilmezi kabak tatlısının üzerini kıyılmış cevizle süsler ve lezzetine lezzet katar. Baklava yufkasıyla yapılan zarif lezzetiyle tahinli tatlıya hayır demek çok zordur.
Tuzsuz taze peynirden yapılan kaymak, fındık ve tahinle sunulan Hayrabolu Tatlısı'nı denemeyenler çok şey kaçırdı demektir. Tahinli kurabiye büyük-küçük herkese aynı neşeyi vermede pek mahirdir. Tahinli patlıcan ezmesi en sevdiğim yiyeceklerden biridir.
Antalya'nın tahinli piyazı ilk seferde biraz tuhaf gelse de, sonrasında müdavimi olmanız işten bile değildir. Özellikle kış aylarında tercih edilen tahin tok tutmasıyla bilinir. Hayli besleyicidir. Kışın grip gibi direnci düşüren hastalıkların tedavi sürecine destek olur. İçinde şeker olduğu için fazla tüketilmemesi gerekir.
Susam elbette yalnızca tahinden ibaret değil. Mutluluğun somutlaşmış hali Ramazan pidesinin üzerinde çörek otuyla olan birliktelikten doğan uyumu yakalamak zor değildir. Yalnızca pide mi, poğaçaların, sandviçlerin, çeşit çeşit çöreklerin, ekmeklerin üzerinde onu görmek, yüzlerin gülümseme sebebidir. Son yıllarda salataların üzerine serpilen susamı Türk lokumunda görmek sürpriz sayılmıyor. Lokum demişken haşhaş ve tahinle yapılan ve lokum denilen çörek türünü de anmadan geçmeyelim. Susamlı tavuk ise mutfakların yeni gözdesi ve de çok lezzetli. Bu kadar sözden sonra iş biraz da sizlere kalıyor. Neler yapacağınızı düşündürmek için kulaklara kar suyu kaçırmak benden oturup tatbik etmek sizlerden.
