Sebzeler, aynı zamanda da birer meyva olabilir. Domates bir meyvadır. Patates, taze fasulye, hıyar, çarliston biber, kabak da öyle. Bu meyvalar ile elma, armut gibi meyvalar arasındaki tek fark, hemen hiç şeker içermemeleridir. Bu farkın dışında tümü, üstünde yetiştikleri bitki ya da ağacın tohumlarını içerir (meyvanın temel özelliği). Hattâ bazen, yediğimiz meyvanın kendi değil, bezelye ve mısır örneklerinde olduğu gibi, içerdiği tohumlarıdır.
Bütün meyva - sebzelerin en çok kullanılanı, domatestir. Çiğ olarak yenmesinin yanı sıra, pek çok yemek ve sosun hazırlanmasında yardımcı madde olarak yararlanılır. Üstelik orta büyüklükte bir domates, bir yetişkinin günlük C vitamini gereksinmesinin yarısını, A vitamini gereksinmesinin de dörtte birini karşılamasına karşılık, yalnızca 30 kadar kalori içerir.
Meyva - sebzelerin birçoğu son derece çabuk bozulur. Sözgelimi, domates, yolda bozulmaması için, çoğunlukla tarladan tam olgunlaşmadan toplanır ve çarşı ve pazara gelinceye kadar olgunlaşır. Olgun olmayan domatesler satın alınırsa, kesekâğıdı içinde ya da daha iyisi üstü bez bir peçeteyle kapatılmış bir kâse içinde oda sıcaklığında bekletilirse, olgunlaşır. Aralarına bir de elma konması, elmanın bırakacağı etilen gazı sayesinde, olgunlaşmaları süresini kısaltır.
Tersine, bezelye ya da mısır gibi meyva - sebzelerin olgunlaşmaları için oda sıcaklığında bekletilmemeleri gerekir, içerdikleri şekerin nişastaya dönüşmesiyle, lezzetlerini yitirirler. Olgunlaşmaları için, eve getirir getirmez buzdolabının sebzelik bölümüne konulmaları gerekir: Düşük sıcaklık, nişasta üretimini engeller. 3 - 4 °C'ta bekletilen bir mısır koçânındaki mısırlar, şekerlerinin aşağı yukarı tümünü korurlar; oysa oda sıcaklığında bekletirlerse, yarı yarıya yitirirler.
Meyva - sebzelerin her birinin besleyici değerleri farklıdır. Kayısı ve patlıcanın sodyum ve kalori kapsamları düşüktür; sindirime çok yararlı olan lif kapsamlarıysa yüksektir. Dolmalık ve çarliston biberlerse, domatesten daha yüksek, portakaldansa % 50 oranında yüksek C vitamini içerirler. Bakla ve bezelyenin, protein içerikleri yüksektir. Kabak kalori kapsamının düşüklüğüne karşılık, bol miktarda C vitamini içerir. Balkabağıysa, A vitamini bakımından zengindir.
|
