Gazlı İçecekleri Hazırlamada Kullanılan Makineler
Milli Eğitim Bakanlığı
Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi
Ankara 2006
Gazlı içeceklerin çok fazla tüketildiği yerlerde zamandan ve yerden tasarruf etmek amacıyla özel makineler kullanılır. 18-25 litrelik metal tanklarda olan içecekler bu makineler yardımıyla bardaklara doldurularak servis edilir.
PremixMakinesinin Kullanımı:
Servise hazır meşrubatı soğutarak, tüplerde bulunan karbondioksit gazının basıncıyla musluğundan akıtan makinelere premix makine denir. Bu şekilde içecekler, barda bulunan ve devamlı içecek sağlayan sifon-dispenser'den doldurulur.
Premix makinelere bir cins veya birkaç cins içecek aynı anda bağlanabilir, ancak her cins için ayrı bir manometre olmalıdır. Çünkü kola meyveli gazozlardan daha fazla basınç ister. Bu sistemde meşrubat tankları ayrı ayrı satış noktasında bulunan premix makineye bağlanır. Tüpte bulunan ve basıncı ayarlanmış karbondioksit gazı yardımıyla içecek soğutucudan geçirilerek doldurma musluğuna getirilir.
Tankların basıncı dışarıdaki hava sıcaklığına göre değişir. Musluk açılınca +3 +5 derecede soğumuş meşrubat bardağa akar. 330cl olarak hesaplandığında bir premix tankından 75 bardak meşrubat elde edilir.
Premiks makinelerinin üniteleri:
Dağıtım musluğu
Soğutma ünitesi
Premix tankı
Karbondioksit gazı tüpü
Basınç düşürücü ve gaz borusu
İçecek iletim borusu
Premix tanklarının saklandığı mahzen temiz ve havadar olmalıdır. Tanklar mahzene giriş ve çıkışlarında fazla sallanmamalı darbelere karşı korunmalıdır. Tanklar bağlanmadan önce ağız kısımları iyice temizlenmeli gerekiyorsa yıkanmalıdır. Karbondioksit tüpü mutlaka dik durmalı, devrilmelere karşı uygun şekilde koruma altına alınmalı veya sabit bir yere zincirlenmelidir.
Premix tankları ve karbondioksit tüpleriyle ilgili önemli uyarılar:
Kola tüpleri gerektiğinde seri bağlanabilir. Diğer meşrubat tüpleri kesinlikle seri bağlanmamalıdır.
Tankların depolandığı yer ile bağlantı yeri arasında ısı farkı varsa. tanklar bağlanmadan bir müddet önce bağlanma yerine getirilmeli ve bekletilmelidir.
Tankların ve tüplerin depolama yeri her türlü kokudan arındırılmış, havadar ve temiz olmalıdır. Bağlantı yerlerinin temizlenmesi için depoda su bulunmalıdır.
Premix tanklar için ideal depolama sıcaklığı 6 ile 8 derece arasıdır. Bu imkan yoksa fazla tank bulundurulmamalıdır.
Tanklar serin depolarda en fazla dört hafta kalabilir.
Karbondioksit tüpleri katiyen devrilmemelidir. Aksi halde basınç düşürücü manometre buzlanarak patlamaya neden olur.
Premix Makinelerinde Görülebilen Arızalar ve Sebepleri:
Meşrubat tankı boşalmıştır.
Karbondioksit tüpü boşalmıştır.
Tüp ve tanklar arasındaki bağlantılar yanlış yapılmıştır.
Açık musluktan meşrubat akmıyor:
Soğutucu borular donmuştur.
Doldurma musluğu temiz değildir.
Karbondioksit basıncı düşüktür.
Meşrubat istenen lezzette değil.
Meşrubat tank içinde uzun süre beklemiştir.
Meşrubat soğutulmuyor veya yeteri kadar soğutulmuyordur.
Meşrubat çok köpük yapıyor:
Karbondioksit sevk basıncı hatalıdır.
Yukarıdaki hatalardan herhangi birinin görülmesi halinde ilgili işletmenin teknik servisini aramadan önce;
Tüp içindeki karbondioksit miktarı,
Tanklardaki meşrubat miktarı,
Tankların bağlantı şekli,
Makinenin elektrik bağlantısı kontrol edilmelidir.
Premix tankların basınç ayarı, dışardaki hava sıcaklığına göre değişir. Premix tanklarındaki basınçlar aşağıdaki gibi ayarlanmalıdır.
Dış Ortam Isısı
Meşrubatın Cinsi 25 °C 30 °C 35 °C
Kola 4.7 Atü 5.2 Atü 5.7 Atü
Sade Gazoz 4.7 Atü 5.2 Atü 5.7 Atü
Soda 4.7 Atü 5.2 Atü 5.7 Atü
Meyveli Gazoz 3.5 Atü 4.2 Atü 4.5 Atü
Postmix Makinesinin Kullanımı:
Postmix makineleri, premix makinelerine göre daha karmaşık bir yapıya sahiptirler. Tankında içime hazır (premix) meşrubat değil, servis edilecek meşrubatın konsantresi (postmix) bulunur. Yoğunlaştırılmış konsantre içecekler kullanıldığından premikslerden farklı olarak sistemde, su bağlantılı soda tankı vardır. Bir karbonatör yardımıyla karbondioksitli su (soda) yapar. Musluk açıldığında makine yeterli miktar da konsantreyi yine aynı musluktan ve aynı anda akan soda ile karıştırarak bardağa boşaltır.
Postmix makinelerinin bağlantısı şu şekilde yapılır:
Dağıtım musluğu
Soğutma ünitesi
Karbondioksit gazı tüpü
Basınç düşürücü ve gaz borusu
İçecek iletim borusu
Postmix konsantre tankı
Karbonatlı su
Karbonat pompası
Su girişi
Soda pompası
Postmix makinelerinin premix makinelerine göre avantajları şunlardır
Bir tanktan daha fazla meşrubat alınır, depolama kolaylığı sağlar .
Sık sık tank değiştirmek gerekmez, işçilikten tasarruf sağlar.
İstendiğinde yalnız soda alınabilir, diğer içeceklerin hazırlanmasında fayda sağlar.
