Avrupa Mutfaklarının Genel Özellikleri
Dr. Mehmet AKMAN Dr. Mustafa METE
Türk ve Dünya Mutfakları
Avrupa, Avusturalya'dan sonra dünyanın en küçük kıtası olup, yeryüzündeki toplam kara alanlarının % 15'ini kaplamaktadır. Toplam dünya nüfusunun % 6'sını barındıran Avrupa'nın nüfusu gün geçtikçe azalmakla birlikte, kıtanın özellikle sanayileşmiş bölgelerinde nüfus yoğunluğu çok yüksektir.
Avrupa kıtası jeolojik yapı, yüzey şekilleri ve iklim bakımından bir bütünlük göstermez. Avrupa topraklarının yaklaşık % 30'u ekilebilir alan olup, ülkeler arasında büyük değişiklikler göstermektedir. Örneğin Hollanda'da toplam toprakların % 65'i ekilebilirken, Norveç'te bu oran sadece % 3 ile sınırlı kalmaktadır.
İleri düzeyde sanayileşmiş ve kentleşmiş olan Avrupa, aynı zamanda büyük bir tahıl, yumru köklü bitkiler, yağlı tohumlar ve meyve üreticisidir. Hayvancılık ve hayvansal ürünlerin üretimi de çok gelişmiştir. Ayrıca Avrupa'da balıkçılık, en ileri düzeyde bir sektördür.
Sürekli göçler ve savaşlar Avrupa'da devamlı bir hareketlilik yaratmıştır. Haçlı seferlerinin ilkinden sonra daha fazla yiyecek bulmak ümidiyle İspanya'ya doğru göçler başlamıştır. Fakat göçlerle birlikte nüfus da arttığı için bir tarım devrimi oluşmuş ve bu durum diyetin düzelmesine yol açmıştır. Yeni tarım sisteminin köy-kent yaşamını değiştirmesi ile tarımda rotasyon sağlanmış ve yulaf rotasyona girmiştir. Böylece atlar için sağlanan yiyecek sayesinde atlı arabaların sayısı artmış, ahş-veriş kolaylaşmış ve pazarlama başlamıştır. Doğu ile Avrupa arasındaki ticaret Bağdat ve İstanbul aracılığı ile yapılmıştır. Ticaret yolu Bağdat'tan -Trabzon, İstanbul aracılığı ile Venedike uzanmış, oradan Po nehri kanalıyla Alp'lere, Almanya'ya ve Kuzey Fransa'ya kadar ulaşmıştır. Hatta Alplerin tepesinden Ren nehri kanalıyla Danimarka ve İsveç'e ulaşmış, Doğudan Batıya karabiber, tarçın, safran ve şeker gelmiş, batıdan doğuya balık, bal ve şarap verilmiştir.
Orta Çağın son 4. yüzyılında Avrupa'daki ticaret Venedik limanı aracılığı ile yapılmıştır. Dolayısıyla Venedik çok zengin bir merkez olmuştur. Bu arada Venedik göllerinden tuz üretimi başlamış ve fabrikalar kurulmuştur. İtalyanlar uzun süre baharat ticaretini ellerinde tutarak diğer ülkelere baskı yapmışlardır. Bu arada Portekizliler Hindistan'a doğru bir başka ticaret yolunu açmayı başarmışlar ve bu çabalar sonucu Amerika keşfedilmiştir.
Yeni keşiflerle yeni yiyecekler bulunmuş ve Amerika'dan Avrupa'ya bu dönemde özellikle patates ve domates getirilmiştir. Bu sayede yemekler çeşitlenmiştir.
Avrupa birbirinden farklılıkları açıkça görülebilen çok çeşitli toplulukların bir araya geldiği bir kıtadır. Bundan dolayı bu farklı etnik kökenden gelen toplulukların mutfaklarını da ayrı ayrı ele almak gerekmektedir.
