Anadolu'nun zamansız lezzetleri
THY Skylife
Bugünkü dünya lezzetlerinin çeşitliliği, tarih boyunca varolma yürüyüşünü sürdüren insanoğlunun hayatta kalmak için verdiği muhteşem mücadelenin sonucudur. Eğer dünya kurulduğunda şimdiki gelişmişliğe sahip olsaydı, bugün ağzımızı tatlandıran binlerce lezzeti keşfetmek mümkün olamayacaktı büyük bir olasılıkla.
Önceleri bitki, sebze ve meyvelerle beslenen insanlar ateşin kullanılmasıyla birlikte et türlerini tüketmeye başladı. Yaşadığı coğrafyadaki iklimin sağladığı fırsatlar içinde de etrafında yenebilecek gıda çeşitliliğinden faydalanarak hayatlarını devam ettirdiler. Kısacası insanların beslenme şekillerini içinde bulundukları ortamın koşulları belirledi. Zor hava şartlarında öğütmek için buğdayını değirmene götüremeyen Anadolu insanı pişirmesi hayli zor ve uzun vakit alan keşkek yemeğini keşfetti. Sütün fazlasını kullanabilmek için
yoğurt,
peynir, tereyağı,
krema gibi lezzetleri buldu;
yoğurttan keş, ayran, kurut ve tarhana gibi reçeteleri ortaya çıkardı. Turşu kurmak, reçel üretimi, tuzlama, kavurma, tütsüleme ve kurutma gibi yiyecek muhafaza yöntemleri çağlar öncesinde keşfedildi. Günümüzde bu yöntemler hâlâ kullanılıyor. Raf ömrünü uzatan birçok katkı maddesi bu işlemleri kolaylaştırıyor. Ancak bu sefer de lezzet ve kalite problemleri yaşanıyor.
YAZDAN KIŞA ERZAK
Atalarımızın en önemli keşiflerinden biri de yiyeceklerin kurutularak muhafazası ve gerektiğinde kullanılması için tazelendirme yöntemi. Bitki, sebze ve meyve kurutma tekniği dünyanın en basit ve en eski yiyecek muhafaza sistemi. Sistem güneşin ve tabiatın cömert olduğu coğrafyalarda gelişmiş. Anadolu’da bu şanslı yerlerden biri. Yiyecek kurutma binlerce yıldır Anadolu insanın yaşamını şekillendirmiş. Evlerin konumlandırılması ve iç bölümleri kurutma işleminin yapılabileceği şekilde inşaa edilmiş. İçinde yaşanan evler aynı zamanda kurutulmuş gıdalar üreten birer imalathane gibi kullanılmış. Hatta bazıları kendi tüketimlerinin dışında başkalarına satmak için meyve-sebze kurutmuşlar.
MODERN HAYATIN UNUTTURDUĞU TATLAR
Sebze ya da meyve kurutma kısa süre öncesine kadar geleneksel mutfağımızın bir parçasıydı. Günümüzde ise gelişen tarım teknolojileri sayesinde her türlü yiyecek yılın tamamında pazarlarda ve marketlerde bulunabiliyor. Yani mevsimlerin çizdiği sınırlar ortadan kalktı. Bu durum beslenme alışkanlıklarını doğrudan etkiliyor. Ancak bu sefer de tüketimin sadece belirli çeşitlerle kısıtlı olması toplumda tek tip beslenme alışkanlığına sebep oldu. Tadı çok sevilen sebze ve meyveler yoğun tüketilirken, diğerleri unutulmaya başlandı. Böylece binlerce yıl emek harcanan
yemekler de unutulmaya yüz tuttu. Hatta yeni nesiller sebze ve meyvelerin mevsimlere özgü olduğunun farkında bile değiller. Üreticilerin ticari kaygılarla en çok satılan ürünleri üretip pazarlaması doğal. İnsanlar da tazesi varken kurusuna tamah etmiyor. Fakat bir
patlıcanın,
bamyanın,
domatesin,
biberin ve sakız kabağının tazesi ve kurusu arasında her anlamda önemli farklılıklar var. Gastronomide bu farklılıklar esastır ve teşvik edilmelidir. Geleneksel beslenme alışkanlıkları eğer günümüz şartlarına göre düzenlenebilirse daha lezzetli ve sağlıklı beslenme şansı yakalayabiliriz.
