Badem Hakkında
Anayurdu güneybatı Asya olan
badem ağacı, Eski Yunan ve Romalılar tarafından Akdeniz havzasına getirilmiş. Gülgiller familyasının bir üyesi olan
badem, Romalılar döneminde "Yunan
cevizi" olarak da bilinirmiş.
Baharla birlikte pembe-beyaz çiçekler açan
badem ağacının gelişiminin ilk aşamasında yeşil olan ve "çağla" olarak adlandırılan meyveleri, olgunlaştığında
badem haline gelir. Bir ucu sivri diğer ucu yuvarlak ovalimsi yapıda ve dış yüzeyi kadifemsi yeşil olan
badem, odunsu sert kabuğunun içinde "
badem" olarak adlandırılan, bir ya da iki tanecik içeren bir tür
cevizdir.
Geniş anlamda
kayısı ve benzeri meyvelerin ortasında bulunan sert taneciklere de
badem denir.
Badem, temel olarak acı ve tatlı
badem olmak üzere iki çeşide ayrılır. "Diş
bademi", "taş
bademi", "nurlu
badem", " gababağ", "Acıpayam" ve "şeytan payamı" olarak adlandırılan türleri bulunur.
Meyveler arasında en erken
badem ağaçları çiçek açar. Bu nedenle
badem çiçekleri birçok yerde bahar müjdecisi olarak görülür.
40-50 yıl ömrü olan
badem ağacının olgunlaşan meyvelerinin dış kabuğu kuruduğunda açılır ve içinden kendiliğinden düşen meyveler toplanır.
Dünyadaki toplam
badem üretimi yaklaşık 1.5 milyon ton civarında olup, Türkiye, İtalya, Yunanistan, İran, Fas, ABD, Suriye, Portekiz ve İspanya dünyadaki en büyük
badem üreticisi ülkelerdir. Ülkemizde en iyi
bademler ise Datça Yarımadası'nda yetişir.
Badem, bütün olarak kullanıldığı gibi kıyılmış, dövülmüş ve toz haline getirilerek de kullanılır. Badem tek başına kuruyemiş olarak tüketilebilmesinin yanı sıra, pasta, kek, ekmek, tatlı, salata ve çorbalara katılabilir. Et,
tavuk ve balık
yemeklerinde kullanılır. Kayısı,
şeftali ve
ayva reçeline katılır. Ayrıca
badem ezmesi olarak da tüketilir.
Yüksek oranda yağ içeren
bademin içeriğindeki yağlar "doymamış" olduğundan sağlık için faydalıdır.
Besleyici bir meyve olan
bademi, özellikle kabuğu ile birlikte alıp, kullanacağınız zaman kırıp, kavurmadan yediğinizde besin değeri daha yüksek olacaktır.
Bademde karbonhidrat, doymamış yağ, lif, protein, fosfor, kalsiyum, potasyum, magnezyum, çinko, demir, Omega3, A, B, C ve E vitaminleri bulunur.
Bademin içerdiği yağlar büyük oranda doymamış yağlar olduğundan, kötü kolesterol düzeyini düşürmeye yardımcı olur.
Zengin bir bitkisel kalsiyum kaynağı olduğundan, kemikleri güçlendirir. Ayrıca menopoz dönemindeki kadınlar ve gelişme çağındaki çocuklar için faydalıdır.
İyi bir antioksidan kaynağıdır. Bağışıklık sistemini güçlendirir. Böbrek ve idrar yolu iltihaplarına iyi gelir. Safra taşlarının oluşumunu önler. Beden ve zihin yorgunluğunu giderir.
Kalp krizi geçirme riskini azaltır. Kan şekeri düzeyini ayarlamaya yardımcı olur.
Emziren kadınların
sütünü artırır.
İçeriğindeki yağlar tok tutar ve kilo vermeyi kolaylaştırır.
Badem yağı hazımsızlığa iyi gelir. Burun kuruluğuna karşı etkilidir.
Badem yağı yara iyileştiricidir. Güneş yanıklarına iyi gelir. Anne
sütünü artırır. Öksürük ve boğaz ağrılarında rahatlatıcıdır. Bağırsakların çalışmasını düzenler. Müshil olarak kullanılır. Saç ve cilt bakımında faydalanılır.
Badem yağı kozmetik ve parfüm endüstrisinde de kullandır.
Badem çiçeği: Bademin meyvesi ve yağı dışında çiçekleri de sağlık açısından faydalıdır. Kurutulmuş
badem çiçeklerinden yapılan çay, müshil ilacı, solucan ve kurt düşürücü olarak kullanılır.